การจัดการความรู้
Knowledge Management (KM)

โดย ภก.ประชาสรรณ์ แสนภักดี M.P.H. CMU
ผู้จัดการศูนย์ฝึกอบรมภูมิปัญญาสู่สากล
Glocalization Training Center

       ปัจจุบันการจัดการความรู้ (Knowledge Management - KM) กำลังเป็นที่สนใจขององค์กรทั้งภาครัฐ และเอกชน ของประเทศไทย ส่วนหนึ่งเนื่องจากกระแสของการเปลี่ยนแปลง (Change) มีนักวิชาการ นำเสนอเรื่องของ การจัดการความรู้ไว้มากมาย ผู้สนใจ สามารถหาอ่าน ได้บนอินเตอร์เน็ต โดยการเข้าไปที่เว็บไซต์ www.google.com แล้วค้นหาโดยใช้ข้อความ key word สำคัญ Knowledge Management หรือ KM รับรองได้รับข้อมูลจำนวนมากมาย อ่านไม่หมดแน่นอน
       ผู้เขียนเป็นคนหนึ่งที่สนใจและติดตามเรื่องของการจัดการความรู้มาเป็นระยะเวลาหนึ่ง บางอย่างก็ได้ทดลองลงมือทำด้วยตัวเอง จนเห็นผลของ การจัดการความรู้ รวมทั้งได้มีโอกาสเข้าร่วมประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในเวทีต่างๆ จึงตั้งใจที่จะสรุปออกมาเป็นบทความเรื่องของการจัดการ ความรู้ เพื่อให้ผู้สนใจได้เรียนรู้ผ่านเว็บไซต์ www.prachasan.com
       สิ่งที่ผู้เขียนจะนำเสนอนี้ เป็นมุมมองส่วนตัว ไม่ได้ต้องการตั้งตัวเป็นผู้รู้ทางด้านการจัดการความรู้ เพียงแต่เป็นคนที่สนใจ และอ่านหนังสือ ทางด้านการจัดการความรู้หลากเล่ม ยังไงหากท่านอ่านแล้ว มีแนวคิดดีๆ เกิดขึ้น หรือเห็นสิ่งที่แตกต่างก็ mail ให้ผู้เขียนได้ทราบด้วย เพื่อนำมาเผยแพร่ให้กับผู้สนใจต่อไป
       บทความฉบับนี้ไม่ได้ต้องการเน้นเรื่องการจัดการความรู้ ในมิติของ ความหมาย หรือทำกันยังไง เพราะมีหนังสือหลายเล่มได้เขียนไว้อยู่แล้ว ผู้สนใจ ก็หามาอ่านได้ไม่ยาก มีอยู่ในร้านหนังสือ ประมาณ 4 เล่ม ยังไงลองเข้าร้านหนังสือแล้วถามผู้ขายดู
หากจะเข้าใจเรื่องของการจัดการความรู้ (Knowledge Management) จะต้องเข้าใจและลงมือทำ KM อยู่ทั้งหมด ประมาณ 10 KM ในด้านต่างๆ ดังนี้

More | Main | Media | Mean | Mission | Measure | Method | Motivation | Maintenance | Mind

1. KM - Know More ต้องรู้ให้มากขึ้น จากสิ่งเดิมความรู้เดิม เราจะต้องมาสนใจให้มากขึ้น เรียกว่าเป็นการรู้ของเดิมให้รอบด้านมากกว่าเดิม รู้ข้อดี รู้ข้อเสีย รู้จุดแข็ง รู้จุดอ่อน รู้โอกาส หากเราไม่รู้ว่าจะต้องรู้ให้มาก โดยเราเข้าใจว่ารู้พอแล้ว แค่นี้ก็เพียงพอ ความรู้สึกแบบนี้ จะไม่นำไปสู่การเรียนรู้เรื่องการจัดการความรู้ได้ เพราะคนไม่ได้ต้องการเรียนรู้ เพิ่ม คนไม่ได้สนใจการเรียนรู้ของใหม่ ขอฝากเรื่องการสร้างความต้องการรู้ไว้เป็นพื้นฐานแรก (Know more)
2. KM - Know Main การรู้หลัก เราจะต้องรู้หลักการเรื่องของความรู้ จะต้องเข้าใจแก่นสาร เรื่องความรู้ ต้องรู้ว่า พัฒนาการของความรู้ ประกอบด้วย Data - Information - Knowledge - Wisdom หากเราไม่เข้าใจแก่นสารหลักของเรื่องความรู้ เราก็ย่อมมองไม่เห็นระบบความรู้ เราจะต้องเข้าใจว่า ความรู้มีพื้นฐานมาจาก ข้อมูล ดังนั้น การให้ความสำคัญกับข้อมูลในเรื่องของคุณภาพข้อมูล จึงเป็นหัวใจสำคัญของการจัดการความรู้
3. KM - Know Media รู้เรื่องสื่อ ในการได้มาซึ่งความรู้ ในยุคปัจจุบันมีสิ่งที่เราจะต้องสนใจก็คือ การจัดการกับความรู้ การรวบรวม การจัดเก็บ การประมวล การสืบค้น หากเราเลือกสื่อที่ไม่เหมาะสม หรือสื่อที่เข้าใจยาก เข้าถึงยากก็ย่อมสร้างปัญหาตามมา เรื่องของ media นั้นมีหลากหลาย ทั้ง media ที่เป็นเทคโนโลยี และ media ที่เป็นบุคคล การจัดการความรู้ขององค์กร media จะเป็นหัวใจสำคัญ เช่นบางหน่วยงานเลือกใช้ Intranet / Internet เป็นสื่อกลางในการจัดการความรู้ขององค์กร
4. KM - Know Mean รู้ความหมาย ในเรื่องของความรู้นั้น เหมือนกับเรื่องอื่นๆ ที่สามารถตีความหมายได้หลากหลาย การจัดการความรู้เรื่องที่มีความสำคัญก็คือ เรื่องของการจัดการในเรื่องการนำความรู้มาใช้ โดยการตีความหมายความรู้ในมิติของทุน หรือมิติของการสร้างนวัตกรรม หากเรายังไม่เข้าใจ ความหมาย หรือคุณค่าของ ความรู้ การจะจัดการสิ่งที่เราไม่ชัดเจนก็ย่อมจะไร้ประโยชน์ mean ที่ผู้เขียนนำเสนอนี้เป็นมิติของความหมาย หรือนัย ของความรู้ที่จะส่งผลต่อการพัฒนาตนเอง และการพัฒนาองค์กร การพัฒนาชาติ
5. KM - Know Mission รู้พันธกิจ ในแง่ของปัจเจก และในแง่ขององค์กร เราจะต้องมีความชัดเจนเรื่องของพันธกิจของเรา แล้วค่อยมาดูว่าจะต้องใช้ความรู้อะไรบ้างมา สนับสนุน พันธกิจขององค์กร เรียกว่าเป็นการบริหารจัดการความรู้โดยพันธกิจ (Knowledge Management by Mission) รวมทั้งพันธกิจที่จะต้องทำในเรื่องของการ จัดการความรู้ ต้องทำอะไรบ้างในการจัดการความรู้ (การสร้างความรู้ใหม่ , การรวบรวมความรู้เดิม , การเผยแพร่ความรู้ , การเพิ่มค่าให้ความรู้ )
6. KM - Know Measure รู้วิธีการวัดการประเมิน สิ่งสำคัญอีกอย่างหนึ่ง คือการสร้างเครื่องวัดความรู้ หรือความไม่รู้ รวมทั้งจะต้องมีเครื่องมือวัดความก้าวหน้าของความรู้ เพราะหากเราไม่สามารถวัดเรื่องของการพัฒนาความรู้ การจัดการเรียนรู้ การจัดการฝึกอบรม ต่างๆ ก็ย่อมจะผ่านๆ ไปโดยไม่รู้ผลที่เกิดขึ้น เรื่องของการประเมินความรู้ อาจจะรวมไปถึง เรื่องของ การประเมินความรู้ที่คนในองค์กรต้องการ การประเมินความรู้ ของ knowledge worker ว่าจะดึงเอาความรู้ของคนงาน สมองออกมาได้อย่างไร จะจัดการอย่างไร
7. KM - Know Method วิธีการในการจัดการ เราจะต้องเข้าใจวิธีการในการจัดการความรู้ แล้วลงมือทำตามขั้นตอน ศึกษาขั้นตอนต่างๆ ให้เข้าใจ อย่างถ่องแท้ วิธีการจัดการความรู้ มีนักวิชาการเขียนออกมาให้ศึกษาหลายชิ้นยังไงผู้สนใจ สามารถหามาอ่านได้ ตามร้านหนังสือ หลักๆ เข้าใจง่ายๆ ก็คือ การประยุกต์ใช้ PDCA -cycle นั่นเอง (Plan - Do - Check - Act)
8. KM - Know Motivation รู้วิธีการเร้าให้เกิดการเรียนรู้ เรื่องของความรู้ องค์กร หรือในระดับปัจเจกก็ควรจะให้ความสำคัญในการกระตุ้นให้คนในองค์กร ได้ใช้ความรู้ ในการทำงาน ให้มากขึ้น วิธีการหนึ่งที่น่าสนใจก็คือ การสร้างเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องของความรู้ (Knowledge Sharing) การกระตุ้นให้คนแสดงความอาจหาญทางความรู้ที่เขามีอยู่ จำไว้ว่า ทุกครั้งที่ความรู้ถูกนำออกมาใช้ ความรู้จะขยายตัว พองตัวออก ยิ่งใช้มากก็ยิ่งขยายใหญ่มากขึ้น ผู้นำองค์กร จะต้องกระตุ้นให้คนใฝ่หาความรู้ อาจจะโดยการให้คนอ่านหนังสือแล้วนำมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน
9. KM - Know Maintenance รู้วิธีการคงสภาพและการรักษาความรู้ การได้มาซึ่งความรู้ก็มีความยุ่งยาก ลำบากระดับหนึ่ง และสิ่งที่ยากไปอีกขั้นหนึ่งก็คือ การรักษาความรู้ให้คงอยู่ แต่ไม่ใช่การยึด ความรู้เดิมไว้มั่นไม่ย่อมเปลี่ยนแปลงเป็นพลวัต (Static Knowledge & Dynamic Knowledge) การจัดการรักษาความรู้ ให้คงอยู่นานๆ จะต้องเป็นการรักษาไว้ด้วยการต่อเติม เพิ่มเติม พัฒนาความรู้ให้ทันสมัย ดังนั้นสิ่งที่มีความสำคัญก็คือ การพัฒนาเครื่องมือการเรียนรู้ (Learning Tool) เพื่อให้สามารถนำไปใช้ได้กับความรู้ในทุกๆ เรื่อง หากเราได้หลักการเรื่องของการเรียนรู้ เราก็สามารถนำไปใช้ในการจัดการความรู้ได้ทุกเรื่อง
10. KM - Know Mind รู้ตน เป็นหัวใจสำคัญของการจัดการความรู้ เราจะต้องรู้จักตนเอง รู้จริต เรื่องการเรียนรู้ของตนเอง รู้การจัดการเรียนรู้ของตนเองหากเราไม่รู้ วิธีการจัดการตนเอง เรื่องของการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องก็จะเป็นการยากที่จะไปทำ หรือไปเข้าใจ เรื่องการจัดการความรู้ ผู้เขียนจึงขอให้ความสำคัญ เรื่องของการรู้ตนเอง รู้การเรียนรู้ของตนเอง ฝากไว้ว่าเราจะต้อง "รู้บางอย่างในทุกๆ เรื่อง และรู้ทุกเรื่องในบางอย่าง"
        จากบทความที่นำเสนอนี้ก็คงจะเป็นแนวทางในการเปิดภาพความคิดเรื่องของการเรียนรู้ เรื่องการจัดการความรู้ให้กับผู้สนใจ ที่จะขยายพื้นที่ความคิด ในเรื่องของการจัดการความรู้ แล้วนำไปประยุกต์ใช้กับองค์กร รวมทั้งการพัฒนาตนเองต่อไป หากสนใจเรื่องของการจัดการความรู้ แบบภาคปฏิบัติในรูปแบบของ workshop ก็ e-mail ติดต่อแผนกฝึกอบรมของ ศูนย์ฝึกอบรมภูมิปัญญาสู่สากล ได้ที่ training@prachasan.com เรามีหลักสูตร 1 วัน สำหรับองค์กรที่สนใจ เรื่องของการจัดการความรู้ (Knowledge Management)

e-mail : training@prachasan.com

Glocalization Training Center
Your Dream, We Do