Basic Ordering Ideas - BOIs
พื้นฐานการจัดลำดับความสำคัญของความคิด
เรียบเรียงโดย เภสัชกรประชาสรรณ์ แสนภักดี M.P.H. CMU

       Basic Ordering Ideas - BOIs หรือการจัดลำดับความสำคัญของความคิด   เป็นหัวใจสำคัญของการเขียน แผนที่ความคิด ผลงาน Mind Map ของแต่ละคนจะแตกต่างกันออกไป อ่านเข้าใจง่าย สื่อสารได้ตรงตามความต้องการหรือไม่ก็ขึ้นอยู่กับ การจัดลำดับความ สำคัญของความคิด (BOIs) ดังนั้นพื้นฐานในเรื่องลำดับความสำคัญ เราจึงจำเป็นต้องเรียนรู้และทำความเข้าใจใหเลึกซึ้ง
       สิ่งแรกที่ต้องทำความเข้าใจก็คือ การคิดเชิงกว้าง (The Whole) - การคิดเชิงลึก (The Parts) การคิดทั้งสองมิติ จะทำให้เรามอง เรื่องราวต่างๆ ได้ครบถ้วนไม่ตกหล่น หรือขาดๆ เกินๆ
       การคิดเชิงกว้าง (The Whole) หมายถึง การคิดถึงเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับ ประเด็น Mind Map® ที่เรากำลังจะเขียน หรือที่เราเรียกว่า Subject of Mind Map เช่น เรากำลังระดมความคิดเรื่อง การมีสุขภาพดี (Healthy) สิ่งที่เราต้องคิดเชิงกว้าง จะเป็นเรื่องของสิ่งต่างๆ ดังต่อไปนนี้ การออกกำลังกาย (Exercise) อาหาร (Food) อากาศ (Air) อารมณ์ (Emotion) อุจจาระ (การขัยถ่าย) เป็นต้น นั่นแสดงว่า คนที่คิดแบบนี้ กำลังมองเรื่องของการมีสุขภาพดี จะต้องอาศัย องค์ประกอบ 5 อ นั่นเอง โดยเขายังไม่ได้ลงไปในรายละเอียด ว่า แต่ละเรื่อง มี การคิดเชิงลึกอะไรบ้าง พูดง่ายๆ ก็คือ เขายังไม่ได้ ลงในรายละเอียดว่า ออกกำลังกาย (Exercise) ต้องอย่างไรบ้าง ต้องวิ่ง ต้องเต้นใส้เพลง ต้องว่ายน้ำ การวิ่งต้องกี่นาที แต่งกายอย่างไร ใช้รองเท้าแบบไหน ก็คือ เขายังไม่ได้คิดเชิงลึก (The Parts) และนี่คือ ตัวอย่างของการ จัดลำดับความคิด (BOIs)
       กล่าวโดยสรุป BOIs ก็คือ 1) จะใช้คำว่าอะไร 2) คำไหนจะมาก่อนคำใน 3) คำไหนอยู่ระดับเดียวกัน เพื่อให้ท่านผู้อ่านได้เข้าใจ เรื่องของคำ เรามาลองดูรายละเอียดกัน สมมติ เรากำหนดให้ Subject of Mind Map เป็น การมีสุขภาพดี คำต่อไป ก็คือ การออกกำลังกาย จากนั้น ก็แตกแขนงออกไปเป็น ประเภทกีฬา ความถี่ในการออกกำลังกาย ต่อจากประเภทกีฬา ก็แตกความคิดออกไปเป็น Aerobic Exercise และ Anaerobic Exercise จากนั้นแตกต่อออกไป เป็น วิ่ง ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน เต้นแอโรบิก ด้านซ์ เรียกว่าเชิงลึกแบบมีลำดับคำ และความคิด เพื่อให้ผู้สนใจ เห็นภาพก็ลองดูแผนที่ความคิดด้านล่างนี้ ซึ่งเป็นการแสดง การคิดเชิงลึก การคิดเชิงกว้างประกอบกันไป ในเรื่องของการมีสุขภาพดี เพื่อให้ท่านมีประสบการณ์ตรง ก็ลองทำตามไปด้วย หากระดาษเปล่า A4 มาลงเขียนดู แล้วท่านจะเข้าใจ BOIs คืออะไร ดู หรือ อ่าน เฉยๆ ไม่ทำให้ชำนาญและเข้าใจ ต้องลงมือทำไปด้วย ( I hear , I Know - I See, I Remember - When I Do, I Understand)

       จากภาพเราได้เรียนรู้เรื่องของคำอะไร ที่เราจะใช้ (Word) ซึ่งต้องเป็นคำสั้นๆ ไม่ต้องยาว ต้องหาคำที่สั้นๆ และสื่อความหมาย ทุกคนเข้าใจตรงกัน บางครั้งอาจจะต้อง เลือกที่จะใช้คำในภาษาอังกฤษ เพราะสั้นและเข้าใจง่าย อาจจะเป็น Exercise --> Sport Type --> Aerobic --> Running เป็นต้น
        เพื่อให้ผู้ผ่านได้เห็นภาพของการคิดเชิงกว้าง - การคิดเชิงลึก มาดูตัวอย่างกันอีกสักตัวอย่าง เริ่มจาก การใส่ชื่อตัวเอง ไว้ตรงกลาง Subject of Mind Map จากนั้น ให้แตกแขนงความคิด ประวัติส่วนตัวของตัวเอง ในด้านต่างๆ การทำงาน การศึกษา สังคม งานอดิเรก ความฝัน วิสัยทัศน์ ผลงาน รางวัล ธุรกิจ และเรื่องอื่นๆ ที่แตกต่าง กันออกไปของแต่ละคน จะได้แผนภูมิความคิด ในระดับแรก หรือเรียกว่า การคิดเชิงกว้าง ดังภาพ

       จากภาพเป็นการแตกแขนงความคิด ประวัติ ภก.ประชาสรรณ์ ในลำดับความคิดเชิงกว้าง ลำดับแรก (BOIs ลำดับแรก) สำหรับท่านที่มีประเด็นมากกว่า นี้ก็อาจจะ แตกแขนงออกไปได้อีก รอบๆ ชื่อของตัวเอง เช่น อาจจะมีเรื่องของ ชื่อเสียง หรือเรื่องของ ประสบการณ์ หรือเรื่องอื่นๆ ที่แตกต่างกันไปของแต่ละคน หากเราเขียนข้อมูลในลักษณะ เป็นบรรทัด แบบเดิม ก็คือการใช้ เทคนิคของการย่อหน้า (Indent) นั่นเอง

ประชาสรรณ์
      การทำงาน
      ผลงาน
      รางวัล
      วิสัยทศน์
      ธุรกิจ
      ความฝัน
      งานอดิเรก
      สังคม
      การศึกษา
       
       จากข้อมูลที่ได้ เราก็สามารถนำมาใช้เป็นข้อมูลพื้นฐาน ในการคิดในลำดับต่อไป ก็คือ การคิดเชิงลึก ลำดับต่อไปของความคิด (BOIs ลำดับต่อไป) เป็นการลงในรายละเอียด แต่ก็ต้องเข้าใจเรื่องของ BOIs เช่น หากเราจะแตกแขนงความคิด เรื่องของการศึกษา เราจะไม่แตกออกเป็น ชื่อโรงเรียน หรือชื่อสถาบันการศึกษา แต่เราจะแตกแขนง ออกเป็น ระดับการศึกษาก่อน แล้วจึงเป็นชื่อโรงเรียน ปีที่เรียน เกรด ครูประจำชั้น การจัดลำดับความคิด (BOIs) แสดงดังภาพ

       จากภาพเป็นการลงไปในรายละเอียด ของการคิด การจัดลำดับความคิด (BOIs) เฉพาะแขนงของการศึกษา ก็สามารถแตกแขนง ความคิดออกไปได้อีกหลากหลาย นี่ยังไม่ได้ใส่ชื่อครูประจำชั้น รวมทั้งเกรด หรือชื่อเพื่อสนิท ในแต่ละดับชั้นเข้าไปนะ ยังไงผู้อ่านก็ลองเขียนเรื่องราวของตัวเอง เข้าไป จะได้ Mind Map ที่สมบูรณ์ ขนาดใหญ่ ผู้เขียนอยากจะให้ทุกท่านใช้ความพยายามในการเขียนแผนที่ความคิด ประวัติส่วนตัวให้สมบูรณ์ จะได้รู้จักตัวเองมาขึ้น ว่า เรามีจุดเด่นอะไรบ้าง เรามีความสามารถอะไร มีอะไรที่เราจะต้องพัฒนาตนเอง เพื่อให้สามารถอยู่ในสังคมของการเรียนรู้ และการแข่งขันได้
       มีคำพูดหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับการคิดเชิงกว้าง การคิดเชิงลึก และเรื่องของการจัดลำดับความสำคัญของความคิด (BOIs) คือ เรื่องของ การเรียนรู้ ผู้เขียนได้ยินคำนี้จาก การฟังบรรยาย ของท่าน ศ.ดร.กระแส ชนะวงศ์ ท่านบอกว่า บัณฑติ จะต้องเป็นผู้ที่ รู้บางอย่างในทุกๆ เรื่อง และรู้ทุกเรื่องในบางอย่าง เรียกว่า ต้องทั้งลุ่มลึก และ รอบด้าน ไปพร้อมๆ กัน
       เราจะต้องรู้ให้ลุ่มลึกในเรื่องของเรา เช่น อาชีพของเรา ความฝันของเรา สาขาวิชาที่เราเรียนจบมา หรือท้องถิ่นของเรา และในเรื่องอื่นๆ เราก็ควรจะมีความรู้บ้าง ประกอบเป็นฐานความรู้ การจะทำได้ เราจะต้องเป็นนักอ่าน พอสมควร จะต้องเตรียมเวลาสำหรับการอ่านหนังสือ วันละ 30-60 นาที เพื่อเราจะได้รู้เท่าทันองค์ความรู้ใหม่ๆ โดยเฉพาะในสาขาอาชีพของตัวเอง
       การอ่านหนังสือเพื่อเป็นผู้รู้ก็ควรจะอ่านหนังสือให้หลากหลาย เพื่อเป็นพหุสูตร รู้หลากหลาย จากนั้นก็จดจำเก็บรักษาองค์ความรู้ไว้ใช้เมื่อจะต้องเขียน แผนที่ความคิด นอกจากการอ่านแล้วก็ต้องหาโอกาสในการเข้ารับการฝึกอบรม การฟังการบรรยาย การสัมมนา การเสวนา การประชุมตามเวทีต่างๆ เพื่อหาประสบการณ์ ฝึกการสรุป ความ หากได้อย่างนี้ รับรองเรื่องของ BOIs ท่านจะเก่ง และไม่เป็นปัญหา

ข้อแนะนำ (TIPs)
       เพื่อให้เราสามารถใช้คำต่างๆ ได้เมื่อถึงเวลาที่ต้องการ เช่น การเขียน Mind Map® บนเวที อาจจะต้องมี stock คำที่เป็น keyword ไว้ในสมอง หรือในสมุด จะได้เขียนได้โดยรวดเร็วและคล่องตัว คำที่นำไปใช้บ่อยๆ ที่ผู้เขียนเรียนรู้จากการประชุมเวทีต่างๆ เช่น Innovation (นวัตกรรม) Model (ตัวแบบ) Participation (การมีส่วนร่วม) เป็นต้น ขอให้ท่านฝึกการหาคำไว้ใช้ในยามจำเป็น

หน่วยงานที่สนใจ ต้องการอบรม การเขียนแผนภูมิความคิดด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ติดต่อ น้องนิ่ม e-mail : dmindmap@yahoo.com หรือ โทรศัพท์สอบถามรายละเอียด ได้ที่หมายเลข 0-1661-8579 (สายตรง เภสัชกรประชาสรรณ์ แสนภักดี)

Mind Map® เป็นเครื่องหมายจดทะเบียนการค้าทั่วโลก และประเทศไทย โดย Tony Buzan
d-Mind Map แนวคิดของการประยุกต์ใช้ Mind Map® ในงานต่างๆ โดย ภก.ประชาสรรณ์ แสนภักดี  (d-Mind Map หมายถึงอะไร)

Glocalization Training Center
e-mail : glocalization@thailand.com
Fax : 0-4332-4071
Mobile : 0-1661-8579
copy right © 2003-2004