การเขียนแผนที่ความคิดด้วยคอมพิวเตอร์
How to Write Mind Map® by Computer
เรียบเรียงโดย ภก.ประชาสรรณ์ แสนภักดี M.P.H. CMU

       การเขียนแผนที่ความคิด (Mind Map®) ด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ เป็นอีกรูปแบบหนึ่งของการพัฒนาการทางเทคโนโลยี เพื่อเข้ามา ช่วยให้คนทำงานได้เร็วทันเวลาที่ความคิดลื่นไหล
       ปัจจุบันมีบริษัทผู้ผลิตโปรแกรมคอมพิวเตอร์ เพื่อการเขียนแผนที่ความคิด จำนวนหลายโปรแกรม แต่ละโปรแกรมมีจุดเด่น และ ลูกเล่น แตกต่างกันออกไป เพื่อเป็นจุดขายของตัวเอง แต่ทุกโปรแกรม ก็ยึดหลักการของ การเขียนแผนที่ความคิด (Mind Map® concept) เหมือนๆ กัน สำหรับผู้ที่สนใจ download โปรแกรมมาใช้งาน ก็เข้าไปยังเว็บไซต์ต่างๆ ที่ผู้เขียนแนะนำไว้ได้ ที่หน้าแนะนำ software
       โปรแกรมที่มีให้ download ส่วนใหญ่จะกำหนดระยะเวลาในการทำลองใช้งาน เช่น หมดอายุภายใน 21 วัน บางโปรแกรม ใช้ได้ 30 วัน บางโปรแแกรมกำหนดจำกัด จำนวนครั้งในการทดลองใช้งาน เช่น ใช้งานได้ 20 ครั้ง แล้วหมดอายุ
       สำหรับข้อแนะนำของผู้เขียน ในการเข้าไป download มาใช้งาน เป็นทางเลือกที่น่าสนใจ เพราะเราสามารถใช้โอกาส ของเวลาที่เขากำหนดให้ในการเร่งเขียน Mind Map® ให้ได้จำนวนมาก ๆ จากนั้นหากโปรแกรมหมดอายุ เราก็ลงโปรแกรมใหม่ แต่อย่างไรก็ตาม ก็มีโปรแกรมหลายโปรแกรมที่ไม่สามารถลงซ้ำได้เมื่อหมดอายุ จากรุ่นทดลองใช้
      สำหรับความคุ้มค่าในการลงทุนซื้อโปรแกรมมาติดตั้งใช้งาน นั้น ผู้เขียนให้ข้อสรุปว่าคุ้มทุนแน่นอน แค่ซื้อโปรแกรมมาใช้ ช่วยงานในการประชุม ลดเวลาการประชุมจาก 3 ครั้งเหลือ ประชุมเพียงครั้งเดียวแค่นี้ก็คุ้มค่าแล้ว อย่างรก็ตามโปรแกรม เป็นเรื่องที่สามารถซื้อหามาใช้ได้ แต่ความเข้าใจในหลักการของ Mind Map® นั้นมีความสำคัญมากกว่า รวมทั้งเรียนรู้หลักการ ในการประยุกต์ไปใช้งาน กับสถานการณ์ต่างๆ 
       เพื่อให้ผู้อ่านมีดวามเข้าใจ การเขียนแผนที่ความคิดด้วย โปรแกรมคอมพิวเตอร์มากขึ้น ผู้เขียนจะขอยกตัวอย่างการใช้โปรแกรม MindManager 2002 ซึ่ง เป็นของบริษัท MindJet ที่สามารถ download ได้จากเว็บไซต์ www.mindjet.com โปรแกรม MindManager 2002 รุ่นทดลอง download มาใช้งาน กำหนดใช้งานได้ 21 วัน หลังจากการติดตั้ง เพื่อเป็นการเรียนรู้ไปพร้อมๆ กัน ผู้เขียนขอแนะนำให้ผู้อ่าน ไป download โปรแกรม MindManager 2002 รุ่นทดลองมาใช้งาน ไปพร้อมๆ กัน (Download จากนั้น Install program ลงไปในเครื่องของท่าน)

หลักการเขียน Mind Map ด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์
1. โปรแกรมจะให้เราเริ่มต้นด้วยการกรอกหัวข้อ Mind Map® โดยใน โปรแกรม MindManager 2002 จะเรียกว่า เป็น Subject of Mind Map
2. ในการแตกแขนงความคิด โปรแกรมจะเรียกว่า Branch หากเป็นหัวข้อหลักจะเรียกว่า Main Branch
3. โปรแกรมคอมพิวเตอร์เกือบทุกโปรแกรมสามารถใส่ภาพลงไปในแขนงความคิดได้ด้วย
4. หากแต่ละแขนงความคิดมีความเชื่อมโยงกัน เราสามารถลากเส้นเชื่อมโยงกันได้ เรียกว่า Relationship
5. ในแต่ละแขนงความคิดหากมีการ note ย่อก็สามารถจะเพิ่มเข้าไปได้ด้วย เป็นการทำงานที่ยืดหยุ่นขึ้น
6. หากแต่ละแขนงมีการเชื่อมโยงไปยัง แฟ้มข้อมูลหรือ เว็บไซต์ ก็สามารถเชื่อม hyperlink ได้ด้วย
7. การใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์สามารถแต่งสี ของเส้นแขนงความคิดและ สีของตัวหนังสือ ได้ด้วย ทำให้ ได้ Mind Map ที่มีสีสันสวยงาม ตื่นตาตื่นใจสำหรับผู้นำไปใช้งาน หรือผู้เข้าร่วมการประชุมตามเวทีการประชุมต่าง
8. นอกจากนนั้นแล้วโปรแกรมคอมพิวเตอร์ในการเขียน MInd Map® หลายๆ โปรแกรมสามารถใช้ข้อมูลร่วมกับโปรแกรมอื่นๆ ใน ชุด Microsoft Office เช่น MS Powerpoint , MS Project ,MS Word , MS Outlook เป็นต้น

ภาพตัวอย่างการเขียน Mind Map® ด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ (ในภาพเป็นหลักการของ Mind Map®)

จากภาพประกอบ : เราสามารถกำหนดสีให้กับเส้นแขนงความคิด การใส่รูปภาพลงไปในแขนงความคิด การวางเส้นเชื่อมโยง (relationship) การกำหนดเส้นขอบเขต ให้กับพื้นที่ความคิดที่ต้องการ (boundary) การแทรกตัวหนังสือหัวข้อ (floating text) ลองศึกษาภาพตัวอย่างดูว่าคล้ายกับการเขียนด้วยมือ ที่ท่านคุ้นเคยหรือไม่ สำหรับข้อที่แตกต่างระหว่างการเรียนด้วยมือ กับด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ก็คือ เรื่องของรูปภาพ คนที่ไม่มีหัวศิลปะก็ไม่ต้องหนักใจ เพียงเอาเมาส์ไปลากมาวาง ก็ได้ภาพ ประกอบสวยๆ ดังในภาพแล้ว

รายชื่อโปรแกรมที่น่าสนใจที่ใช้ในการเขียน Mind Map (ผู้เขียนเคยใช้ ขอแนะนำจริงๆ นะ)
1. MindManager 2002/X5        ชมภาพตัวอย่าง Mind Map เขียนโดย MindManger X5 click here
2. MindMapper V3.5     
3. MindGnius V1.5100       
4. Inspiration V6     
5. FreeMind (โปรแกรมฟรี ไม่ต้องจ่ายเงิน)    
6. MS Visio 2003
ทุกโปรแกรมเข้าไปดูหรือ link ได้ที่ หน้า software click here

เพื่อให้การเขียนแผนที่ความคิด (Mind Map®) สนุก น่าสนใจ ท่านอาจจะต้องหาซื้อ Printer สีมาใช้งาน จะได้พิมพ์สีสันสวยๆ ของ Mind Map® ออกมาได้ด้วย ยิ่งสำหรับ คนที่จะต้องนำไปใช้ในการสอนหนังสือเด็กนักเรียน ยิ่งจะน่าสนใจมากขึ้น และการนำไปฉายภาพผ่าน Project ยิ่งจะน่าสนใจมากขึ้น จากที่นำเสนอคงจะทำให้ท่านผู้อ่าน ได้มุมมองใหม่ๆ ในเรื่องของการเขียนแผนที่ความคิดด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์บ้างนะครับ

สำหรับอุปกรณ์ที่ใช้ในการเขียน Mind Map ด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ก็ประกอบด้วย
1. เครื่องคอมพิวเตอร์ (Notebook or PC)
2. Printer
3. Projector
    
ในภาพเป็นอุปกรณ์คอมพิวเตอร์ที่มีความยืดหยุ่นแตกต่างกัน เครื่อง PC จะเหมาะกับการใช้งานในสำนักงาน หรือที่บ้าน ในการเขียน แผนภูมิความคิด โดยใช้งานคู่กับ เครื่องพิมพ์ Laser Printer เพื่อให้สามารถพิมพ์ผลงานออกมาใช้ทันทีที่ต้องการ สำหรับเครื่องคอมพิวเตอร์แบบ Note book จะเหมาะในการนำไปใช้งาน สำหรับการ ประชุม หรือการสัมมนา เช่น ในภาพ ผู้เขียนนำคอมพิวเตอร์ Notebook ไปใช้ในการระดมความคิดเห็น ของการสัมมนา การแพทย์แผนที่ ณ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัย ขอนแก่น เมื่อระดมสมองเสร็จ ก็สามารถพิมพ์ Mind Map® ออกทางเครื่องพิมพ์ได้เลย รวมทั้งบันทึกเก็บไว้ใน Floppy disk นำไปใช้งาน ในโออาสต่อไป หรืออาจจะส่ง e-mail ให้กับผุ้ที่ไม่ได้มาประชุม

ภาพประกอบ การนำเสนอเรื่อง การคิดแบบหมวก 6 ใบ (Edward de Bono)

สำหรับผู้ที่ต้องการคู่มือการใช้งานโปรแกรม MindManager 2002 เป็นภาษาไทย ติดต่อผู้เขียนได้ ทางศูนย์ฝึกอบรมภูมิปัญญาสู่สากล ได้จัดพิมพ์ไว้บริการท่านผู้สนใจ เขียนและแปล โดย ผู้จัดการศูนย์ฝึกอบรมภูมิปัญญาสู่สากล เภสัชกรประชาสรรณ์ แสนภักดี

หน่วยงานที่สนใจ ต้องการอบรม การเขียนแผนภูมิความคิดด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ติดต่อ น้องนิ่ม e-mail : dmindmap@yahoo.com หรือ โทรศัพท์สอบถามรายละเอียด ได้ที่หมายเลข 0-1661-8579 (สายตรง เภสัชกรประชาสรรณ์ แสนภักดี)

Mind Map® เป็นเครื่องหมายจดทะเบียนการค้าทั่วโลก และประเทศไทย โดย Tony Buzan

Glocalization Training Center
e-mail : glocalization@thailand.com
Fax : 0-4332-4071
Mobile : 0-1661-8579
copy right © 2003-2004